De Grote Sfinx van Gizeh | Bewaker van de Necropolis en een icoon van het Oude Egypte

De Grote Sfinx van Gizeh werd uitgehouwen uit het gesteente van het Plateau van Gizeh tijdens de heerschappij van Khafre rond 2500 voor Christus. Het werd waarschijnlijk gebouwd na de Piramide van Khafre en zijn Vallei Tempel.
Net als veel andere oude Egyptische monumenten was de sfinx ooit versierd met felgele en blauwe verf, maar dit is inmiddels verdwenen.
Omdat het doel van de Sfinx al lang vergeten is, zijn er veel intrigerende legendes en bijgeloof ontstaan over het ontstaan ervan.

Ergens na het einde van het Oude Rijk werd de Necropolis van Gizeh verlaten. Maar rond 1400 v.Chr. groef de farao Thoetmosis IV uit het Nieuwe Rijk de voorpoten van de Sfinx op en richtte een heiligdom op met een Dream Stele (een granieten plaat met inscripties) die zijn koningschap verkondigde.
Later werden verdere opgravingen gedaan door farao Amenhotep II, die ook een tempel bouwde voor de zonnegod Hor-em-akhet in de jaren 1300 voor Christus, en Ramesses II de Grote.

In de Grieks-Romeinse tijd was Gizeh een populaire bezienswaardigheid voor toeristen en werden de Piramides en de Sfinx beschouwd als antiquiteiten.
Vooral de Grote Sfinx werd door een aantal Romeinse keizers bezocht. En in de eerste eeuw na Christus werd de Sfinx opnieuw ontdaan van zand en werd er een monumentale trap gebouwd die naar de poten leidde. Rond 166 na Christus werden de muren rond de Sfinx verder gerestaureerd.
Maar met de val van het Romeinse Rijk werd de Sfinx weer opgeslokt door het zand.

Terwijl de cultus van de Sfinx voortduurde tot in de Middeleeuwen, zagen Arabische schrijvers de Sfinx als Belhib, een versie van de Kanaänitische god Hauron. Ze geloofden ook dat het een talisman was die Gizeh en Caïro beschermde tegen de woestijn.
Het was echter ook in deze periode dat de neus van de Sfinx werd afgebroken. Men denkt dat het tussen de 3e en 10e eeuw na Christus opzettelijk is gebroken met beitels.
De Arabische historicus al-Maqrīz geloofde dat dit een vergeldingsactie was van Mohammed Sa'im al-Dahr tegen lokale boeren die tot de Sfinx baden.

De eerste moderne archeologische opgraving vond plaats in 1817, onder leiding van Giovanni Caviglia, waarbij de kist van de Sfinx werd blootgelegd. Een verdere opgraving in 1887 door Eugène Grébaut legde de poten, het altaar en de stele van Thutmosis IV bloot.
In 1931 werden er een aantal restauraties uitgevoerd, waarvan sommige twijfelachtig waren. De beschadigde kop van de Sfinx werd gerepareerd met beton, waardoor een gewijzigd profiel ontstond. De Romeinse trap bij de poten werd ook ontmanteld.

Vandaag de dag heeft de Grote Sfinx nog steeds enkele van zijn littekens. Maar het lichaam is verstevigd met lagen nieuwe kalksteenblokken.
Onlangs zijn er in 1988 en de jaren 1990 een aantal reparaties en restauraties uitgevoerd.
Hoewel het nog steeds overeind staat, wordt het ook bedreigd door vervuiling en stijgend grondwater en moet het voortdurend worden gerepareerd. Toch is het een wonder om te zien en staat het symbool voor de macht en het artistieke wonder van de oude Egyptenaren.