Wielki Sfinks w Gizie | Strażnik nekropolii i ikona starożytnego Egiptu

Wielki Sfinks w Gizie został wyrzeźbiony w skale płaskowyżu Giza za panowania Khafre około 2500 r. p.n.e.. Prawdopodobnie została zbudowana po piramidzie Khafre'a i jego Świątyni Doliny.
Podobnie jak wiele innych starożytnych egipskich pomników, sfinks był kiedyś pokryty jaskrawożółtą i niebieską farbą, ale od tego czasu zniknęła.
Ponieważ przeznaczenie Sfinksa zostało dawno zapomniane, na temat jego powstania powstało wiele intrygujących legend i przesądów.

Jakiś czas po zakończeniu Starego Państwa nekropolia w Gizie została opuszczona. Jednak około 1400 r. p.n.e. faraon Nowego Państwa Thutmose IV odkopał przednie łapy Sfinksa i wzniósł świątynię ze Stelą Snów (wyrytą granitową płytą) głoszącą jego królewską władzę.
Późniejsze wykopaliska zostały podjęte przez faraona Amenhotepa II, który również zbudował świątynię boga słońca Hor-em-akhet w 1300 r. p.n.e., oraz Ramzesa II Wielkiego.

W czasach grecko-rzymskich Giza była popularną atrakcją turystyczną, a Piramidy i Sfinks były uważane za antyki.
W szczególności Wielki Sfinks był odwiedzany przez wielu rzymskich cesarzy. W pierwszym wieku naszej ery Sfinks został ponownie oczyszczony z piasku i wzniesiono monumentalne schody prowadzące do łap. Około 166 r. n.e. nastąpiła dalsza renowacja murów otaczających Sfinksa.
Jednak wraz z upadkiem Cesarstwa Rzymskiego, Sfinks został ponownie pochłonięty przez piaski.

Podczas gdy kult Sfinksa przetrwał do średniowiecza, pisarze arabscy postrzegali go jako Belhib, wersję kananejskiego boga Haurona. Wierzyli również, że był to talizman, który chronił Gizę i Kair przed pustynią.
Jednak to również w tym czasie nos Sfinksa został odłamany. Uważa się, że został celowo rozbity dłutami między III a X wiekiem naszej ery.
Arabski historyk al-Maqrīz uważał, że był to akt zemsty Muhammada Sa'im al-Dahra na lokalnych chłopach modlących się do Sfinksa.

Pierwsze nowoczesne wykopaliska archeologiczne miały miejsce w 1817 roku, pod nadzorem Giovanniego Caviglii, podczas których odkryto skrzynię Sfinksa. Kolejne wykopaliska przeprowadzone w 1887 r. przez Eugène'a Grébauta odkryły łapy, ołtarz i stelę Thutmosisa IV.
W 1931 r. dokonano szeregu renowacji, z których niektóre były wątpliwe. Uszkodzona głowa Sfinksa została naprawiona przy użyciu betonu, który stworzył zmieniony profil. Rzymskie schody w pobliżu łap również zostały zdemontowane.

Dziś Wielki Sfinks nadal zachowuje niektóre ze swoich blizn. Jego korpus został jednak wzmocniony warstwami nowych bloków wapiennych.
Niedawno, w 1988 roku i w latach 90-tych XX wieku, przeprowadzono szereg napraw i renowacji.
Chociaż nadal stoi wysoko, jest również zagrożony zanieczyszczeniem i podnoszeniem się wód gruntowych i wymaga ciągłych napraw. Niemniej jednak jest to cud, który można podziwiać i jest symbolem potęgi i artystycznego cudu starożytnych Egipcjan.